Sąd Najwyższy 4 kwietnia 2019 r. podjął uchwałę, zgodnie z którą bezprawnie zwolniony pracownik może domagać się podwójnego odszkodowania. Jak to będzie wyglądać w praktyce, znajdziesz poniżej.
Umowa o pracę – podstawa prawna
Umowa o pracę, to czynność prawna sporządzona na piśmie. Polega na złożeniu przez pracownika i pracodawcę zgodnych oświadczeń woli, które potwierdzają zobowiązanie pracownika do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym. Pracodawca natomiast przez umowę o pracę zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.
Kodeksu Pracy przewiduje 4 rodzaje umów o pracę w zależności od czasu jej obowiązywania tj. na:
- okres próbny,
- czas nieokreślony,
- na czas określony (w tym w celu zastępstwa pracownika).
Umowę o pracę rozwiązuje się:
- z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta,
- po upływie czasu, na który została zawarta;
- w formie pisemnej:
- na mocy porozumienia stron,
- za wypowiedzeniem,
- bez wypowiedzenia.
Kiedy ma miejsce bezprawne wypowiedzenie umowy o pracę?
- wypowiedzenia bez uzasadnionej przyczyny lub wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę. Przykładem może być krótszy od wymaganego okres wypowiedzenia;
- jeżeli do zwolnienia dojdzie bez konsultacji z właściwymi instancjami związkowymi;
- wypowiedzenie z naruszeniem szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem;
- jeżeli nie zachowano odpowiedniej formy;
- wypowiedzenie bez poinformowania pracownika w sposób prawidłowy o przysługujących mu środkach prawnych od wypowiedzenia.
Odszkodowanie za bezprawne zwolnienie z pracy
Pracownik, którego zwolniono z pracy z naruszeniem przepisów prawa pracy ma prawo domagać się od pracodawcy m.in. wypłaty odszkodowania. Praktycznie wszystkie postępowania kończą się przed Sądem Pracy, gdzie pracownik ma prawo wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę z żądaniem przyznania mu odszkodowania lub nakazem przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach.
Wysokość odszkodowania w świetle art. 47 oraz art. 60 Kodeksu pracy
Wysokość odszkodowania za bezprawne wypowiedzenie umowy o pracę zależy od umowy a dokładnie od czasu, na który została zawarta. Mamy tu do czynienia z umową na czas określony czy nieokreślony oraz od sposobu jej rozwiązania.
W przypadku umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, rozwiązanej za wypowiedzeniem pracownik może domagać się wynagrodzenia od 2 tygodni do 3 miesięcy. Odszkodowanie nie może być jednak niższe niż wynagrodzenie za okres wypowiedzenia.
W przypadku umowy o pracę bez wypowiedzenia odszkodowanie może zostać przyznane tylko w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
W przypadku umowy na czas określony rozwiązanej za wypowiedzeniem pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego upływu umowa miała trwać. Nie więcej jednak niż za 3 miesiące.
W przypadku umowy o pracę i rozwiązaniem umowy terminowej pracownik może domagać się odszkodowania w postaci wynagrodzenie za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.
Odszkodowanie za bezprawne zwolnienie z pracy w kwocie brutto
Przyznane odszkodowanie z tytułu bezprawnego rozwiązania umowy o pracę jest w kwocie brutto. Odszkodowanie to nie podlega opodatkowaniu, jak również nie nalicza się od niego składek ZUS.
Uchwała o podwójnym odszkodowaniu
SN w trzyosobowym składzie sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych podjął uchwałę, z której treści wynika, że pracownik, który otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę w trybie zwykłym i natychmiastowym, i Sąd pracy uznał to za niezgodne z prawem, ma prawo do podwójnego odszkodowania. Czyli za wadliwe rozwiązanie umowy o pracę oraz za utracone wynagrodzenie, które należało mu się do końca okresu wypowiedzenia (zgodnie z art. 45 par. 1 kp w związku z art. 47 (1) kp oraz art. 56 kp w związku z art. 58 kp).
Daje to dodatkowe możliwości i pozwala na odejście od dotychczasowego podejścia do kwestii dochodzenia odszkodowań od pracodawcy.
Dodatkowo Sąd Najwyższy wskazał, że już Trybunał Konstytucyjny przyjął możliwość dochodzenia roszczeń kompensacyjnych odszkodowawczych, co pozwala na odejście od limitowanego, hermetycznego ujęcia odszkodowania.
Pomoc prawnika
Po zwolnieniu z pracy warto skonsultować swoją sytuację z prawnikiem. Stwierdzi on, czy widzi szansę na uzyskanie odszkodowania od pracodawcy. Jeśli tak – to zaproponuje swoje usługi. Sprawdź jakie są koszty zastępstwa procesowego i jak wygląda droga sądowa.
Aktualizacja z 03.07.2020