Każdy rodzaj wykonywanej pracy niesie ze sobą odrębne zagrożenia dla naszego zdrowia lub życia. Praca w gospodarstwie rolnym ze względu na jej specyfikę i konieczność korzystania z wielu maszyn i narzędzi rolniczych, niewątpliwie należy do szczególnie niebezpiecznych. Wymaga zachowania ponadprzeciętnej ostrożności. Stąd też kwestie dotyczące odszkodowań za wypadki na terenie gospodarstw rolnych zostały odrębnie uregulowane w przepisach szczególnych.
Podstawowym aktem prawnym obejmującym swą reglamentacją ubezpieczenie wypadkowe rolników jest ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.). Zgodnie z art. 11 tej ustawy przez wypadek przy pracy rolniczej rozumie się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności.
- na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym;
- w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego albo w drodze powrotnej;
- podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w związku z wykonywaniem tych czynności;
- w drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa w pkt 3, albo w drodze powrotnej.
Ubezpieczenie obowiązkowe OC rolnika
Ubezpieczenie z tytułu wypadku przy pracy na terenie gospodarstwa rolnego przysługuje rolnikom i pracującym z nimi domownikom. Dotyczy to również małżonka rolnika, chyba że nie pracuje on w gospodarstwie rolnika lub w związanym z tym gospodarstwem gospodarstwie domowym.
Organem administracji rządowej właściwym w sprawach ubezpieczenia rolników jest Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. KRUSowi z mocy ustawy podlegają rolnicy, których gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny oraz jego domownicy. Pod warunkiem jednak, że nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczeniu realizowanemu przez KRUS można również podlegać po wcześniejszym złożeniu wniosku. Osobom, które wystosują stosowny wniosek przysługują określone świadczenia, jeżeli okres podlegania ubezpieczeniu bezpośrednio przed wystąpieniem zdarzenia uzasadniającego nabycie prawa do świadczenia trwał nieprzerwanie co najmniej rok.
Wypadek przy pracy rolniczej a KRUS
W razie zaistnienia wypadku przy pracy rolniczej ustawa nakłada na poszkodowanego obowiązek niezwłocznego zawiadomienia KRUS, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia jego zaistnienia. Wypadek, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2005 r. w sprawie sposobu i trybu zgłaszania wypadku przy pracy rolniczej oraz ustalania jego okoliczności i przyczyn (Dz. U. Nr 76, poz. 669) zgłasza się bądź bezpośrednio w siedzibie oddziału regionalnego Kasy lub jej placówki terenowej, w której osoba, która uległa wypadkowi jest ubezpieczona. Robimy to za pośrednictwem poczty, telefonicznie lub pocztą elektroniczną. Niedopełnienie tego obowiązku będzie oceniane przy ustalaniu przez Kasę okoliczności i przyczyn wypadku oraz prawa do jednorazowego odszkodowania, dlatego też poszkodowany lub inna osoba zgłaszająca wypadek powinna w szczególności:
- zabezpieczyć w miarę możliwości miejsce i przedmioty związane z wypadkiem;
- udostępnić miejsce wypadku i przedmioty związane z wypadkiem;
- wskazać świadków wypadku;
- dostarczyć posiadaną dokumentację leczenia;
- udzielić informacji i wszechstronnej pomocy pracownikowi Kasy upoważnionemu przez Prezesa Kasy do prowadzenia postępowania dowodowego w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.
Uznanie wypadku w rolnictwie przez KRUS
W przypadku uznania przez KRUS, że osoba, która uległa wypadkowi jest uprawniona do ubiegania się o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej, wszczyna się postępowanie dowodowe w celu wyjaśnienia okoliczności i przyczyn wypadku. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, obejmującego m.in.:
- ustalenie czy zaistniała zwłoka w zgłoszeniu wypadku;
- przesłuchanie poszkodowanego i świadków wypadku;
- dokonanie oględzin miejsca i przedmiotów związanych z wypadkiem;
- zasięgnięcie w razie potrzeby opinii rzeczoznawców;
- wystąpienie do innych właściwych instytucji i organów o udzielenie informacji w sprawie wypadku lub udostępnienie zebranej w sprawie dokumentacji;
- ustalenie, czy przyczyną wypadku była wadliwość środka technicznego stosowanego przy pracy lub nieprawidłowość świadczonej usługi;
- ustalenie związku przyczynowo-skutkowego śmierci poszkodowanego lub nagłego zachorowania poszkodowanego z wykonywaną pracą w gospodarstwie rolnym;
W ciągu 14 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, sporządza się protokół powypadkowy, do którego poszkodowany może wnieść uwagi i zastrzeżenia.
Świadczenia dla poszkodowanego
Świadczeniami z ubezpieczenia wypadkowego jest jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej. Przysługuje ono ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej. Przysługuje też członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.
Jednorazowe odszkodowanie ustala się dla ubezpieczonego w wysokości proporcjonalnej do określonego procentowo stałego (nierokujące poprawy naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu) lub długotrwałego (mogące ulec poprawie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy) uszczerbku na zdrowiu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 16 maja 2007 r. w sprawie określenia wysokości jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej oraz zasiłku chorobowego (Dz. U. Nr 98, poz. 652 z późn. zm.), jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej wynosi 470 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Niezdolność do dalszej pracy i samodzielnej egzystencji
Jednorazowe odszkodowanie ulega zwiększeniu o kwotę równą jednorazowemu odszkodowaniu za 20% uszczerbek na zdrowiu, jeżeli ubezpieczony wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o kwotę równą wysokości jednorazowego odszkodowania za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie.
Należy pamiętać, że jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje ubezpieczonemu jeżeli:
- spowodował wypadek umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa;
- będąc w stanie nietrzeźwości lub będąc pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych środków o podobnym działaniu, sam w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku.
W przypadku podejrzenia sytuacji, o której mowa w punkcie drugim, lekarz udzielający pierwszej pomocy kieruje poszkodowanego na badania niezbędne do ustalenia ich zawartości w organizmie. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczenia z tytułu wypadku przy pracy rolniczej, chyba że poszkodowany udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu.
Odszkodowanie dla poszkodowanych przez rolnika
Z kolei osoby, którym została wyrządzona szkoda z winy rolnika, osoby pozostającej z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoby pracującej w gospodarstwie rolnym rolnika mogą domagać się odszkodowania z ubezpieczenia OC tychże osób. Ubezpieczenie to przysługuje za wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę, której następstwem jest:
- śmierć;
- uszkodzenie ciała;
- rozstrój zdrowia;
- utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.
Dodatkową możliwością uzyskania odszkodowania za wypadek przy pracy rolniczej są świadczenia gwarantowane z ubezpieczenia NW lub ubezpieczenia na życie. Te formy ubezpieczenia są jednakże dobrowolne, wobec czego nie w każdej sytuacji zaistnieje możliwość skorzystania z gwarantowanej opieki, bądź to w ogóle w przypadku braku takowego ubezpieczenia, bądź w określonym zakresie, który to określa umowa ubezpieczonego z zakładem ubezpieczeń.
Aktualizacja 21.10.2019