Będąc pochłoniętym obowiązkami rzadko kiedy zastanawiasz się nad zagrożeniami czyhającymi z otaczającego środowiska pracy. Niestety los często płata figle i może się tak zdarzyć, że w jak najmniej odpowiednim momencie przytrafi się nam niefortunny wypadek. Jego skutki mogą okazać się mniej lub bardziej opłakane. Warto więc wiedzieć, jakie prawa przysługują nam w zaistniałej sytuacji i gdzie szukać pomocy.
Aby prawidłowo zakwalifikować dane zdarzenie, powinniśmy wiedzieć, iż przez wypadek przy pracy, zgodnie z ustawą z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.), należy rozumieć nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych.
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia.
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Wyróżnia się następujące rodzaje wypadków przy pracy:
- śmiertelne, w wyniku których nastąpiła śmierć w miejscu wypadku lub w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku;
- ciężkie, w wyniku których nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała. Przykładem jest utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu. Ciężkim wypadkiem jest też choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała;
- zbiorowe, którym w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
Kodeks Pracy w razie wypadku przy pracy nakłada na pracodawcę określone obowiązki. Wynika to z faktu, że to pracodawca jest odpowiedzialny za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie. Konkretyzując powyższe pracodawca jest zobowiązany przede wszystkim:
- podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie w środowisku pracy;
- zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym;
- ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyny wypadku;
- zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy;
- zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom. M.in. na podstawie systematycznej analizy przyczyn wypadków przy pracy;
- prowadzić rejestr wypadków przy pracy oraz przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.
Uznanie wypadku przy pracy
W przypadku, gdy powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy w protokole wypadku uzna zdarzenie, które miało miejsce w zakładzie pracy za wypadek przy pracy, pracownikom przysługiwać będą odpowiednie świadczenia z tego tytułu.
Do podstawowych należy uznać:
- zasiłek chorobowy,
- świadczenie rehabilitacyjne,
- jednorazowe odszkodowanie,
- rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Pełny katalog należnych świadczeń przewiduje wspomniana ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Jednakże oprócz świadczeń przysługującym pracownikom z tzw. ustawy wypadkowej, pracownik może zwrócić się do swojego pracodawcy o naprawienie szkody lub zadośćuczynienia na podstawie prawa cywilnego w zakresie, w jakim nie została uwzględniona w świadczeniach przysługujących wskutek wypadku przy pracy.
Odszkodowanie z OC pracodawcy
Pracodawcy, dążąc do uniknięcia osobistej odpowiedzialności w stosunku do poszkodowanych lub ich rodzin i wynikających z niej kosztów, co raz częściej zawierają z firmami ubezpieczeniowymi umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Na niektóre grupy zawodowe (m.in. na adwokatów, radców prawnych, notariuszy, lekarzy, agentów ubezpieczeniowych, brokerów ubezpieczeniowych, inżynierów budownictwa, architektów, syndyków) ustawy szczególne nakładają obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC. Powyższy obowiązek nakłada przykładowo art. 8a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze, który zakłada, iż adwokat podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności wynikających ze świadczenia pomocy prawnej. Wypełnianie tak określonego obowiązku podlega kontroli okręgowej rady adwokackiej właściwej ze względu na miejsce zamieszkania adwokata.
W przypadku rozszerzenia opieki ubezpieczyciela na odpowiedzialność za wypadki przy pracy, z takiego ubezpieczenia wypłacane są odszkodowania w następstwie czynu niedozwolonego bądź, w zależności od treści umowy, szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania usługi wyrządzonych osobie trzeciej, a także zadośćuczynienie za doznane cierpienie, zwrot kosztów leczenia czy wyrównanie utraconych korzyści spowodowanych nieobecnością w pracy.
Jak już wcześniej była o tym mowa, odszkodowanie zostanie jednak wypłacone tylko jeśli szkoda pracownika nie została pokryta z ubezpieczenia wypadkowego z ZUS, a więc stanowi pewnego rodzaju świadczenie uzupełniające w stosunku do świadczeń pracowniczych. Oznacza to również, że pracownik może skutecznie dochodzić roszczeń od pracodawcy dopiero po uzyskaniu świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego. Ponadto, zgodnie z zasadami prawa cywilnego, pracownik musi udowodnić winę pracodawcy, powstałą szkodę oraz związek przyczynowy pomiędzy zaistniałym wypadkiem przy pracy a powstałą szkodą. Warto pamiętać o tym, że pracodawca odpowiada za nieprzestrzeganie ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a nie tylko tych wyszczególnionych w obowiązujących na terenie zakładu regulaminów bhp.
Aby móc skutecznie dochodzić od pracodawcy odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy przyczyną wypadku nie może być:
- siła wyższa;
- wyłączna wina osoby trzeciej, za którą pracodawca nie ponosi odpowiedzialności;
- umyślna lub powstała wskutek rażącego niedbalstwa wina pracownika;
- stan nietrzeźwości, w który wprawił się pracownik i który w znacznym stopniu spowodował wypadek.
Aktualizacja 21.10.2019