Obecnie Kodeks cywilny uzależnia termin przedawnienia roszczeń o odszkodowanie od przyczyn, które doprowadziły do jej powstania. W przypadku kiedy nastąpiło to wskutek deliktu, mamy do czynienia z kilkoma regulacjami. Jeżeli szkoda powstała w wyniku popełnienia przestępstw to termin przedawnienia wynosi 20 lat od dnia jego popełnienia. Czas liczy się bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (zgodnie z art. 4421 § 2 Kodeksu cywilnego, dalej KC).
Przestępstwo bez wyroku? Jaki termin przedawnienia?
Należy mieć na uwadze, że powyższy termin dotyczy nie tylko postępowań, w który zapadł prawomocny wyrok skazujący sprawcę. Sąd w postępowaniu cywilnym opierając się na przepisach Kodeksu karnego ma możliwość ustalenia czy szkoda została wyrządzona na skutek przestępstwa. Oznacza to, że do obliczenia terminu przedawnienia roszczeń będzie miał zastosowanie art. 4421 § 2 KC.
Przedawnienie roszczeń po czynie niedozwolonym i wykroczeniu
Sytuacja wygląda inaczej w przypadku szkody powstałej na skutek wykroczenia lub innego czynu niedozwolonego. Jak wskazuje art. 4421 § 1 KC roszczeń o naprawienie szkody powstałej na skutek tego rodzaju deliktów można skutecznie dochodzić w ciągu trzech lat. Termin liczy się od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o zaistnieniu szkody i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie.
Pewne wątpliwości co do ustalenia terminu przedawnienia budzi kwestia ilości poszkodowanych, którzy doznali szkody o różnych rozmiarach w jednym zdarzeniu. W takiej sytuacji pamiętajmy, że żaden pokrzywdzony nie może utożsamiać terminu przedawnienia swych roszczeń z terminem przedawnienia innego pokrzywdzonego. Każdy z osobna powinien dokonać analizy przesłanek wynikających z czynu, który doprowadził do powstania szkody. Dopiero na tej podstawie można ocenić powagę naruszenia porządku prawnego i tym samym ustalić termin przedawnienia swych roszczeń. Często to obrażenia konkretnego poszkodowanego decydują o tym, czy termin przedawnienia to 3 czy 20 lat.
Czas dowiedzenia się o szkodzie lub osobie odpowiedzialnej za szkodę
Kodeks cywilny który mówi o tym, że w przypadku wyrządzenia szkody na osobie, termin przedawnienia upływa po trzech latach licząc od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu swej uchwały z dnia 24 lutego 2009 r. niektóre szkody mogą się ujawnić nawet po wielu latach od zdarzenia wywołującego uszkodzenie ciała. Następstwa takiego zdarzenia są bowiem często wielorakie, a sama szkoda ma charakter rozwojowy. Często bywa, że nawet wiele lat po zdarzeniu ujawniają się kolejne jego następstwa. Nie sposób ich przewidzieć. Zależą one od indywidualnych właściwości organizmu, przebiegu leczenia czy rehabilitacji oraz wielu innych czynników.
Dzięki regulacji zawartej w przytoczonym przepisie wyeliminowana została zasada, że przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym nie może nastąpić później niż po upływie dziesięciu lat od dnia wyrządzenia szkody. Taki stan prawny skutecznie eliminuje niebezpieczeństwo upływu terminu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody na osobie wcześniej niż szkoda ta się ujawniła. Zatem kolejne procesy odszkodowawcze mogą się toczyć nawet wiele lat od wystąpienia zdarzenia wyrządzającego szkodę.
Szkoda u osoby małoletniej
W przypadku osób małoletnich, czyli takich, które w chwili wyrządzenia szkody nie ukończyły 18 roku życia, okres przedawnienia upływa najwcześniej po dwóch lata. Dzięki tej regulacji chronione są interesy osób, które z pewnych względów nie mogły samodzielnie dochodzić swych praw przed sądem. Może to wynikać również z zaniedbania opiekunów prawnych.
Przykłady dotyczące czasu przedawnienia sprawy
Temat przedawnienia roszczeń nie dla wszystkich jest jasny. Warto więc zapoznać się z kilkoma przykładami i zobaczyć, czym różnią się sytuację, gdzie mamy do czynienia z 3 lub 20 letnim terminem przedawnienia. Dowiedź się więcej w artykule Jak długo można żądać odszkodowania.
Aktualizacja z 19.09.2019 r.