Ubezwłasnowolnienie ma służyć osobom, które nie potrafią samodzielnie zatroszczyć się o swoje sprawy i dbać o własne dobro. Mowa tu o osobach starszych (z demencją starczą czy chorych na Alzheimera) i niepełnosprawnych intelektualnie w różnym stopniu (np. po urazach czaszkowo-mózgowych w związku wypadkiem). Dotyczy to też osób z zaburzeniami psychicznymi związanymi z uzależnieniami np. alkoholowymi.
Podstawa prawna ubezwłasnowolnienia
Kodeks cywilny mówi:
- Artykuł 13. § 1 „Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem”.
- Artykuł 13. § 2 „Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską:.
- Art. 16 § 1 „Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw”.
- Art. 16 § 2 „Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę. Aby ubezwłasnowolnić drugą osobę, należy złożyć wniosek do sądu miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, a w braku miejsca zamieszkania – sąd miejsca jej pobytu”.
Przeczytaj więcej o ubezwłasnowolnieniu poszkodowanego po wypadku.
Kto może złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie?
- małżonek (żona, mąż),
- krewny w linii prostej,
- rodzeństwo,
- przedstawiciel ustawowy osoby,
- prokurator.
Gdzie złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie?
Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite lub częściowe należy złożyć w sądzie okręgowym właściwym dla miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której dotyczyć będzie wniosek. Warto podkreślić, że miejscem zamieszkania osoby przebywającej pod opieką jest miejsce zamieszkania jej opiekuna.
Wniosek o ubezwłasnowolnienie – jak ma wyglądać?
Poprawnie przygotowany wniosek musi zawierać:
- określenie stron postępowania (czyli wnioskodawcę oraz uczestnika postępowania),
- określenie zakresu ubezwłasnowolnienia (całkowite lub częściowe),
- uzasadnienie m. in. ze wskazanie stanu zdrowia osoby, której ma dotyczyć ubezwłasnowolnienie,
- wskazanie osoby opiekuna prawnego, który sprawował będzie opiekę nad osobą ubezwłasnowolnioną. Wskazanie kandydata na kuratora na czas trwania procesu,
- załączniki takie jak odpisy wniosku, zaświadczenie o aktualnym stanie zdrowia osoby objętej wnioskiem, odpis aktu potwierdzającego stopień pokrewieństwa pomiędzy wnioskodawcą a uczestnikiem postępowania. Dodatkowo odpis aktu urodzenia lub aktu małżeństwa uczestnika postępowania, potwierdzenie dokonania opłaty sądowej.
Zastanów się nad pomocą eksperta. Sprawdź jak może Ci pomóc prawnik w dochodzeniu odszkodowania.
Opłata za wniosek o ubezwłasnowolnienie – ile i gdzie i kiedy dokonać opłaty?
- opłata od wniosku o ubezwłasnowolnienie wynosi 40 zł;
- opłatę można dokonać w kasie sądu lub w formie przelewu na odpowiedni rachunek bankowy. Również w formie znaków sądowych przyklejanych na pierwszej stronie pisma;
- opłatę należy dokonać maksymalnie w dniu składania wniosku i potwierdzenie dołączyć do pisma.
W trakcie postępowania może być konieczna ocena stanu zdrowia osoby do ubezwłasnowolnienia. W takiej sytuacji sąd powoła do wykonania badania i wydania opinii biegłego. Koszt opinii jest uzależniony od lokalizacji sądu właściwego oraz specjalizacji lekarza/biegłego.
Na jak długo można ubezwłasnowolnić osobę starszą, niedołężną czy też chorą psychicznie?
Sąd zawsze wydaje orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu na czas nieokreślony. Jednakże, gdy ma miejsce poprawa stanu zdrowia sąd może orzeczenie uchylić lub zmienić np. z całkowitego na częściowe ubezwłasnowolnienie, jak i na odwrót w przypadku pogorszenia się stanu zdrowia osoby ubezwłasnowolnionej.
Rodzina nie wyraża zgody na ubezwłasnowolnienie – co w takiej sytuacji?
Proces orzekania o ubezwłasnowolnieniu jest procesem złożonym, wieloetapowym. Sąd musi zapoznać się z argumentami wnioskodawcy, jak również osób, które nie wyrażają zgody na ubezwłasnowolnienie wnioskowanej osoby. Niestety często brak zgody członków rodziny na ubezwłasnowolnienie konkretnej osoby jest podyktowany różnymi pobudkami najczęściej osobistymi. Sąd biorąc pod uwagę wszystkie elementy i musi ustalić, czy dana osoba rzeczywiście cierpi na wskazane we wniosku schorzenie oraz, czy schorzenie to uniemożliwia lub przynajmniej utrudnia prowadzenie spraw tej osobie.
Droga Sądowa
Dbając o interes osoby ubezwłasnowolnionej po wypadku opiekun ustawowy może być zmuszony wejść na drogę sądową, aby uzyskać satysfakcjonujące odszkodowanie po wypadku. Warto dowiedzieć się jak przebiega droga sądowa i jakie są jej etapy. Dowiedź się więcej i przeczytaj artykuł: Proces sądowy o odszkodowanie i zadośćuczynienie.
Aktualizacja z 16.01.2020