Jednymi z najbardziej poważnych w skutkach są wypadki w rolnictwie z udziałem maszyn i urządzeń rolniczych stosowanych przy wysiewie, zbiorach czy obróbce. Rzadko dochodzi do niegroźnych potłuczeń, a nieszczęśliwy wypadek często kończy się amputacją lub deformacją kończyny, a nawet śmiercią. Znane są przypadki, gdy małoletni pomagający przy żniwach doznają urazów kończyn, amputacji lub nawet wciągnięcia przez maszynę do rozsiewu czy kombajn.
Jednak wypadki w gospodarstwach rolnych nie obejmują jedynie okresu żniw czy zbiorów upraw, mogą bowiem zaistnieć w oderwaniu od prac na roli, w samym gospodarstwie lub podczas prac pomocniczych, konserwacyjnych czy w drodze na gospodarstwo.
Wypadek przy pracy rolniczej
Wypadek przy pracy rolniczej to każde nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzoną działalnością rolniczą i miało miejsce:
- na terenie gospodarstwa rolnego lub gospodarstwa domowego związanego z gospodarstwem rolnym
- w drodze z mieszkania do gospodarstwa i z powrotem
- w drodze do miejsca wykonywania czynności rolniczych lub w drodze powrotnej.
Nie jest więc wymogiem, aby do zdarzenia doszło tylko i wyłącznie na roli. Urządzenia i maszyny rolnicze użytkowane i konserwowane przez właścicieli gospodarstwa rolnego mogą posiadać wady, uszkodzenia lub być niewłaściwie eksploatowane przez osoby świadczące pomoc lub pracę na gospodarstwie. Jeśli nie zostaną zachowane wszelkie formy ochronne, asekuracja lub nie ma prawidłowej koordynacji pracy – może dojść do poważnego wypadku, który skończy się tragicznie. Jeśli winę za jego zaistnienie ponosi właściciel gospodarstwa rolnego, istnieje możliwość uzyskania odszkodowania z ubezpieczenia OC rolnego.
Ubezpieczenie OC rolników
Ubezpieczenie OC rolników jest obowiązkowe (tak jak ubezpieczenie komunikacyjne pojazdu), aby chronić pracę i prowadzoną działalność rolniczą przed nadmiernymi stratami oraz szkodami. Tym samym ochrona ubezpieczeniowa obejmuje zarówno zabudowania gospodarstwa rolnego, ruchomości, jak również maszyny i urządzenia rolnicze (chyba, że posiada osobne ubezpieczenie komunikacyjne np. ciągnik rolniczy).
Przy dochodzeniu odszkodowania ważne jest, aby wykazać związek przyczynowy między doznanym urazem, a faktem prowadzenia gospodarstwa rolnego. Tym samym wypadek musi być związany z działalnością rolniczą, a nie powstać w oderwaniu od niej (nie każdy wypadek w gospodarstwie będzie więc uprawniał do dochodzenia odszkodowania). Należy przede wszystkim wykazać winę rolnika oraz udokumentować rozmiar doznanych szkód.
Odszkodowanie z OC rolnika obejmuje wszystkie szkody wyrządzone przez rolnika i osoby przebywające z nim w gospodarstwie domowym oraz osoby wykonujące prace w gospodarstwie rolnym (również prace pomocnicze) osobom trzecim. Jeśli więc rolnik poprosi sąsiada o pomoc w podczepieniu przyczepy do ciągnika i na skutek swoich zaniedbań lub nieuwagi spowoduje doznanie przez niego uszczerbku na zdrowiu – będzie zobowiązany do wypłaty odszkodowania ze swojej polisy OC rolnego.
Najczęstsze wypadki w gospodarstwie z udziałem maszyn rolniczych:
- uszkodzenia palców, kończyn, mięśni i ścięgien w tym także amputacje związane z cięciem na pile tarczowej tzw. „krajzedze” – piła powinna posiadać osłony i zabezpieczenie, podczas prac rolnik powinien zapewnić rękawice ochronne lub narzędzia do przepchnięcia ciętych przedmiotów,
- urazy palców, dłoni, złamania, zwichnięcia podczas podczepiania przyczepy, siewnika, maszyny wolnobieżnej do ciągnika – zaczepy powinny posiadać wały przegubowe, a w trakcie czynności należy zachować ostrożność i współpracować z operatorem ciągnika
- urazy wielonarządowe, stłuczenia, złamania związane z nieprawidłowym prowadzeniem ciągników rolniczych, zabezpieczenia przy postoju, ruszaniu i zatrzymywaniu bez koordynacji i współpracy z pozostałymi osobami
- upadki, najechania lub przejechania w przypadku nieprawidłowego przewozu osób zarówno w ciągniku, na jego oponach lub osłonach, a także na przyczepach, także do przewozu zwierząt czy upraw – powodem jest przewóz na przyczepie nieprzystosowanej do tej czynności, brak osłon, brak zabezpieczeń, brak kontroli i nadzoru nad pracownikami
- urazy kończyn, dłoni, palców lub amputacje placów, całej dłoni, wciągnięcie w maszynę rolniczą czyli wypadki podczas orki, wysiewu, żniw lub zbiorów, których powodem jest brak przeszkolenia, brak środków ochronnych, narzędzi pomocniczych lub samowola pracownika w gospodarstwie rolnym
- urazy w wyniku wypadku komunikacyjnego, podczas poruszania się ciągnikiem po drodze publicznej – brak oświetlenia, nieuwaga, brak ustąpienia pierwszeństwa przejazdu
- wypadki śmiertelne – upadki z maszyn, przejechanie, przygniecenie, wciągnięcie, nadzianie na ostry element – spowodowane nieostrożnością, nieuwagą, brakiem zabezpieczeń w maszynach lub ich wadami czy uszkodzeniem
Odszkodowanie i świadczenia za wypadek przy pracy rolniczej
Do dochodzenia roszczeń z polisy OC rolnego (lub OC komunikacyjnego ciągnika rolniczego, jeśli szkoda nastąpiła w związku z ruchem pojazdu) nie jest konieczne zgłoszenie wypadku do KRUS. Jednak sporządzony przez KRUS protokół powypadkowy może być podstawą ustalenia okoliczności i sprawcy zdarzenia przez Towarzystwo Ubezpieczeń likwidujące szkodę z OC rolnego. Celem udokumentowania przebiegu zdarzenia sprawca i poszkodowany spisują oświadczenie, na podstawie których ubezpieczyciel dokonuje analizy sprawy i podejmuje decyzję o wypłacie odszkodowania. Jeśli byli naoczni świadkowie zdarzenia, ich oświadczenia są pomocne w dochodzeniu roszczeń.
Poszkodowany w wypadku na gospodarstwie rolnym ma prawo dochodzenia
- zadośćuczynienia – za doznany ból, cierpienie i uszczerbek na zdrowiu
- odszkodowania – zwrotu wszelkich poniesionych kosztów związanych z wypadkiem w tym kosztów leczenia, rehabilitacji, dojazdów do placówek medycznych, kosztów sprzętu ortopedycznego, opieki osób trzecich, adaptacji mieszkania dla potrzeb poszkodowanego
- zwrotu utraconych dochodów lub korzyści, kosztów przystosowania do wykonywania innego zawodu
- renty na zwiększone potrzeby lub renty wyrównawczej (wyrównanie dochodów)
- zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej, jeśli w wyniku wypadku poniosła ona śmierć
- stosownego odszkodowania dla członków rodziny zmarłego, jeśli pogorszyła się ich sytuacja materialna
- renty alimentacyjnej dla małoletnich dzieci zmarłego
- zwrotu kosztów pogrzebu, stypy oraz pomnika
Przyczynienie się poszkodowanego do wypadku
Należy pamiętać, iż osoba poszkodowana swoim zachowaniem mogła również przyczynić się do zaistnienia wypadku przez brak ostrożności, uwagi, brak koordynacji i porozumienia z innymi pracownikami lub właścicielem gospodarstwa. Każde zaniedbanie ze strony poszkodowanego, które przyczyniło się do zaistnienia wypadku lub zwiększenia rozmiarów szkody może być podstawą do zmniejszenia należnego mu odszkodowania przez Towarzystwo Ubezpieczeń.
Odszkodowanie z KRUS
Jeśli wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub na gospodarstwie doszło do trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu a obrażeń doznał właściciel, domownik lub pracownik gospodarstwa rolnego może uzyskać świadczenie z KRUS. Warunki konieczne do uzyskania świadczenia wskazuje ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników. W przypadku śmierci prawo do świadczeń zyskują członkowie rodziny ubezpieczonego.
Kroki konieczne do uzyskania odszkodowania:
- zgłoszenie wypadku do terenowego oddziału KRUS – niezwłocznie, najpóźniej do 6 miesięcy od zdarzenia
- przeprowadzenie postępowania dowodowego i wyjaśniającego okoliczności i przyczyny wypadku
- sporządzenie protokołu powypadkowego przez KRUS
- zgłoszenie uwag lub zastrzeżeń, jeśli takie istnieją
- złożenie wniosku o wypłatę jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku na druku KRUS SR-23
- komisja lekarska orzekająca stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu
- wypłata jednorazowego odszkodowania (809 zł za każdy % uszczerbku na zdrowiu, 16 180 zł w przypadku niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku; 80 900 zł z tytułu śmierci w przypadku, gdy uprawnieni są małżonek i dziecko; 40 450 zł jeśli uprawnieni są tylko inni członkowie rodziny niż małżonek i dzieci lub 16 180 zł jeśli uprawnieni są małżonek, dzieci i inni członkowie rodziny).