Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyj nakłada na osoby będące rolnikami obowiązek zawarcia umowy ubezpieczeniaOC z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego (art. 44). Rolnikiem w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, w której posiadaniu lub współposiadaniu jest gospodarstwo rolne (art. 2 ust. 1 pkt 12).
Obowiązek ubezpieczenia dotyczy nie tylko właścicieli gospodarstw, ale także osób będących ich posiadaczami czyli dzierżawców lub najemców. Z kolei gospodarstwo rolne w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy, to obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami. Dotyczy również obszarów sklasyfikowanych jako użytki rolne gruntów pod zabudowaniami:
- przekraczającymi łączną powierzchnię 1,0 ha, podlegające w całości lub części opodatkowaniu podatkiem rolnym;
- o dowolnej powierzchni jeżeli prowadzona jest na nim produkcja rolna, stanowiąca dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Polecam również przeczytanie artykułu o najczęstszych przyczynach wypadków w gospodarstwach rolnych.
Podatek rolny
Definicja ta zawiera odesłania do ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U. 1984 Nr 52 poz. 268 ze zm.) oraz ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 Nr 80 poz. 350 ze zm.).
Ze względów praktycznych warto pamiętać, iż w myśl pierwszego ze wskazanych wyżej aktów prawnych:
- opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych. Wyjątkiem są grunty zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza (art. 1);
- za działalność rolniczą uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą w tym równie produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego. Dodatkowo produkcję warzywniczą, roślin ozdobnych, grzybów uprawnych lub sadownictwa. Działalności rolniczą jest również hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa lub owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowego fermowego oraz chów i hodowla ryb (art. 2 ust. 2).
Zwolnienia od podatku rolnego ujęte zostały w art. 12 ustawy o podatku rolnym.
Specjalne działania produkcji rolnej
Działami specjalnymi produkcji rolnej w myśl art. 2 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są uprawy:
- w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych;
- grzybów i ich grzybni;
- roślin „in vitro”;
- fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego lub nieśnego, wylęgarnie drobiu;
- chód i hodowla zwierząt futerkowych i laboratoryjnych;
- hodowla dżdżownic, entomofagów lub jedwabników;
- prowadzenie pasiek;
- hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.
Wskazane przepisy mają duże znaczenie w przypadku wątpliwości, czy dana osoba zobowiązana jest do zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.
Zakres ubezpieczenia OC rolników
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników obejmuje zdarzenia stanowiące następstwa zawinionego działania lub zaniechania rolnika, osoby pozostającej z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoby pracującej w jego gospodarstwie rolnym jeżeli:
- osoby te są zobowiązane do odszkodowania za wyrządzoną szkodę;
- szkoda powstała w związku z posiadaniem przez rolnika gospodarstwa rolnego;
- szkoda powstała: na skutek śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia, utraty, zniszczenia bądź uszkodzenia mienia lub w związku z ruchem pojazdów wolnobieżnych z wyłączeniem ciągnika rolniczego (podlegającego ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych – przyp. aut.) będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa.
Powyższe warunki muszą zostać spełnione łącznie (por. art. 50 ust 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).
Cel ubezpieczenia OC rolnika
Zaznaczyć jednocześnie należy, że jednym z celów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolnika jest niejako gwarancja zaspokojenia roszczeń osób poszkodowanych. W praktyce często zdarza się bowiem niewłaściwe pojmowanie charakteru tego ubezpieczenia. Ponadto w ramach ubezpieczenia chroniona jest odpowiedzialności cywilna zarówno rolnika jak i każdej osoby, która pracując w gospodarstwie rolnym wyrządziła szkodę w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa. Toteż na wskazanej podstawie sam rolnik może wystąpić z roszczeniami odszkodowawczymi, o ile został poszkodowany przez osobę pracującą w jego gospodarstwie i zdarzenie wywołujące szkodę miało związek z tymże gospodarstwem. W odwrotnej sytuacji, czyli kiedy to z winy rolnika poszkodowana zostanie osoba wykonująca pracę w gospodarstwie również może ona domagać się odszkodowania.
Podkreślić zarazem należy, że w powyższych sytuacjach roszczenia mogą dotyczyć tylko szkód związanych ze śmiercią, uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. Wynika to a contrario z przepisu zawartego w art. 53 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, który wskazuje, iż zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody w mieniu:
- wyrządzone rolnikowi przez osoby pracujące w jego gospodarstwie rolnym lub pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym;
- wyrządzone osobom pozostającym z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub pracującym w jego gospodarstwie rolnym.
Wyłączenie zakresu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń
Wyłączenie dotyczy szkód:
- spowodowanych przeniesieniem chorób zakaźnych niepochodzących od zwierząt;
- w mieniu, spowodowanych wadą towarów dostarczonych przez osobę objętą ubezpieczeniem albo wykonywaniem usług;
- jeżeli wskutek tych wad nastąpiła szkoda na osobie, zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności tylko wtedy, gdy osoba objęta ubezpieczeniem wiedziała o tych wadach;
- powstałych wskutek uszkodzenia, zniszczenia, utraty lub zaginięcia rzeczy wypożyczonych lub przyjętych przez osobę objętą ubezpieczeniem OC rolników do użytkowania, przechowania lub naprawy;
- polegających na utracie gotówki, biżuterii, dzieł sztuki, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych lub numizmatycznych i innych;
- polegających na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska;
- wynikłych z kar pieniężnych, grzywien sądowych i administracyjnych, a także kar lub grzywien związanych z należnościami wobec budżetu państwa.
Na koniec warto również zwrócić uwagę na kwestię roszczenia regresowego, z którym ubezpieczyciel może wystąpić do sprawcy szkody celem „odzyskania” wypłaconego odszkodowania. Uprawnienie takie przysługuje zakładowi ubezpieczeń, jeżeli sprawca wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie: po użyciu alkoholu, nietrzeźwości, po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii.
Skonsultuj swoją sprawę wypadku w rolnictwie bezpłatnie.
Więcej o szkodach w rolnictwie
Do szkód w rolnictwie dochodzi bardzo często ze względu na charakter działania gospodarstwa. Każdy rolnik powinien więc dowiedzieć się czegoś więcej w temacie odszkodowania z OC. Osoby poszkodowane w takich wypadkach często nie widzą co im się należy lub gdzie i jak zgłosić szkodę. Polecam więc lekturę Vademecum wypadków w rolnictwie. Znajdziesz tam odpowiedzi na najczęściej zadawane w tym temacie pytania.
Aktualizacja z 06.09.2019 r.