Z bezumownym korzystaniem z nieruchomości mamy do czynienia m. in. gdy mimo końca okresu dzierżawy nieruchomość w dalszym ciągu nie została wydana właścicielowi. Były dzierżawca traktuje nieruchomość jak swoją. Najbardziej znaną formą bezumownego korzystania z nieruchomości jest ulokowanie urządzeń energetycznych (odszkodowanie za słup energetyczny), gazowych czy wodociągowych na działce bez zgody właściciela ziemi. Jeśli chcesz wiedzieć jak podejść do uzyskania odszkodowania za bezumowne korzystania z nieruchomości, czytaj dalej.
Czym jest bezumowne korzystanie z nieruchomości?
O bezumownych stosunkach mówimy gdy, bez porozumienia zainteresowanych doszło do tego, że rzecz stanowiąca własność jednej osoby, znalazła się w posiadaniu innej osoby.
Podstawa prawna roszczenia zwrotu nieruchomości i odszkodowanie
W tym miejscu należy wskazać kodeks cywilny a dokładnie:
- 224 § 2 „Od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył”. Właściciel niezależnie od roszczeń windykacyjnych może dochodzić od posiadacza gruntu stanowiącego jego własność, roszczeń uzupełniających. Stanowią one wynagrodzenie za nie wykonywanie przez niego prawa własności.
- 49 § 1 „Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.” I dalej: „§ 2. Osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1, i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej. Z żądaniem przeniesienia własności tych urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca.”
Podczas dochodzenia roszczeń odszkodowawczych za bezumowne odszkodowanie bierze się również pod uwagę służebność przesyłu a aspekt ten reguluje m. in. art. 305 kc.
Rodzaje roszczeń
Roszczenia do samoistnego posiadacza to:
- wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy;
- zwrot pożytków;
- zapłatę ich wartości.
Przedawnienie roszczeń za bezumowne korzystanie
Właściciel może dochodzić odszkodowania za cały okres bezumownego korzystania z nieruchomości, ale nie przekraczający jednak 10 lat (czas korzystania z jego rzeczy przez posiadacza w złej wierze). W okresie roku od zwrotu nieruchomości czy rzeczy właściciel można dochodzić roszczeń uzupełniających, czyli tych, które nie uległy przedawnieniu na zasadach ogólnych, zgodnych z art. 118 kc.
Roszczenia naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
Wyjątkiem jest roszczenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z jej nieruchomości przez inny podmiot tutaj roszczenia przedawniają po 3 latach.
Upływ terminu zasiedzenia, a także zasiedzenia służebności przesyłu wyłącza możliwość dochodzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z cudzej nieruchomości także w okresie jego biegu.
Dobra i zła wiara samoistnego posiadacza nieruchomości
Roszczenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości zależne są od dobrej bądź złej wiary. Dobra wiara posiadacza, to przekonanie że jest właścicielem nieruchomości, czyli służy mu prawo, które faktycznie wykonuje. Posiadaczem w złej wierze jest posiadacz, który jest świadomy, że nie jest właścicielem rzeczy/nieruchomości, czyli nie przysługuje mu wykonywane prawo. Posiadaczem w złej wierze jest również osoba, która podejrzewa, że nieruchomość stanowi własność innej osoby.
Likwidacji szkody
W pierwszej kolejności prawowity właściciel nieruchomości zawsze żąda zwolnienia i oddania nieruchomości czyli korzysta z roszczenia windykacyjnego. Roszczenie to niestety nie zrekompensuje faktu, że przez pewien okres właściciel nie mógł korzystać ze swojej własności. W takiej sytuacji może on skorzystać z tzw. roszczenia uzupełniające (roszczenia rozliczeniowe).
Wysokość odszkodowania za bezumowne korzystanie
Za korzystnie z rzeczy należy się właścicielowi wynagrodzenie. Zgodnie z podejście Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 07 kwietnia 2000 r., sygn. akt IV CKN 5/2000 oraz wyrok SN z dnia 15 września 2005 r., sygn. akt 11 CK 61/05) wynagrodzenie powinno być w takiej wysokości, w jakiej w danych okolicznościach mógłby prawowity właściciel je uzyskać (gdyby rzecz wynajął lub wydzierżawił, czy oddał w odpłatne używanie na podstawie innego stosunku prawnego).
Biorąc pod uwagę powyższe nie ma z góry określonej kwoty odszkodowania, gdyż jest ona uzależniona od wielu czynników. Wysokość odszkodowania może wynieść kilka tysięcy (np. 5.193,28 Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku I Wydział Cywilny, Sygn. akt I C 661/16), kilkadziesiąt (np. 49.094 zł Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny, sygn. akt I ACa 301/15) ale również i kilkaset tysięcy złotych (np. 282.195,64 zł, Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny, sygn. akt I C 10/17). Sprawdź wysokość kosztów zastępstwa procesowego.
Skorzystanie z pomocy prawnika
W takich czy innych sprawach dotyczących odszkodowania poszkodowani często nie znają swoich praw. Droga przedsądowa czy sądowa przeciwko ubezpieczycielowi albo jakiejś firmie może być trudna, jeśli nie znamy prawa. Warto więc skorzystać z pomocy specjalisty. Sprawdź jak może Ci pomóc prawnik.
Aktualizacja z 06.12.2019.