Czym jest udział własny w szkodzie?
Udział własny polega na tym, że ubezpieczający bierze część szkody na siebie, czyli w przypadku wystąpienia wypadku „uczestniczy” w wypłacie odszkodowania dla osoby poszkodowanej, do wysokości określonego w polisie udziału własnego. Zazwyczaj polisa obarczona taką odpowiedzialnością ma nieco mniejszą wysokość składki, jednak należy szczegółowo zapoznać się z jej warunkami, gdyż może znacznie obciążyć w przypadku wystąpienia szkody. Informacje na temat udziału własnego lub franszyzy znajdują się w ogólnych warunkach ubezpieczenia oraz na samej polisie. Bywa, że Ubezpieczyciel sam podczas zawierania umowy ubezpieczenia decyduje o wysokości udziału własnego, czasem na wniosek ubezpieczającego może go zastosować, aby mógł on uzyskać zniżkę przy zawieraniu ubezpieczenia. Usunięcie takiego pomniejszenia z polisy może wiązać się ze wzrostem składki, ale zagwarantuje pełne pokrycie szkód, w przypadku kolizji, wypadku lub spowodowania szkody osobowej czy majątkowej.
Udział własny w szkodzie może mieć formę:
- franszyzy integralnej – wysokość w zł
- franszyzy redukcyjnej – wysokość w zł
- procentowego udziału własnego – % wysokości szkody
Franszyza integralna
Franszyza integralna (tzw. warunkowa) to wskazana w polisie wysokość, do której ubezpieczyciel nie odpowiada za szkodę, lecz powyżej której wypłaca pełne należne odszkodowanie.
Np. jeśli franszyza integralna zostanie ustalona w kwocie 10 000 zł, a szkoda zostanie oceniona na 3 000 zł, ubezpieczyciel odmówi wypłaty świadczenia, ze względu na tą klauzulę w polisie. Jednak, jeśli szkoda np. na pojeździe zostanie wyceniona przez rzeczoznawcę na 10 500 zł Ubezpieczyciel właśnie taką kwotę w całości wypłaci poszkodowanemu.
Franszyza integralna najczęściej jest stosowana w ubezpieczeniach korporacyjnych i ma na celu wyeliminowanie małych szkód i rozpatrywanie przez ubezpieczyciela jedynie znacznych roszczeń. Czasem przerzuca więc odpowiedzialność za likwidację szkody na samego ubezpieczonego, który nie do końca jest profesjonalistą w tym zakresie.
Franszyzy takie występują również w przypadku indywidualnych ubezpieczeń AC, dlatego zanim zawrzemy polisę, warto szczegółowo zapoznać się z jej warunkami i ograniczeniami.
Franszyza redukcyjna
W przypadku franszyzy redukcyjnej (tzw. bezwzględnej) ubezpieczyciel określa w polisie lub umowie ubezpieczenia, kwotę, o którą każdorazowo pomniejsza odszkodowanie, gdyż stanowi on udział własny ubezpieczonego (sprawcy szkody) – w takim zakresie ponosi on odpowiedzialność za szkodę z własnej kieszeni.
Przykład: Zarząd Dróg odpowiedzialny za utrzymanie stanu jezdni nie dokonał jej naprawy i kierujący pojazdem najeżdżąjąc na wyrwę w drodze uszkodził podwozie pojazdu. Ubezpieczyciel wypłacił szkodę zgodnie z kosztorysem naprawy pojazdu, ale odjął od niej 300 zł franszyzy redukcyjnej, zgodnie z zapisami Umowy ubezpieczenia zarządcy drogi. W takim wypadku Zarząd Dróg powinien z własnych środków pokryć poszkodowanemu różnicę w szkodzie w wysokości 300 zł.
Co w przypadku, gdy szkoda jest niższa niż zapisana w umowie wysokość franszyzy? Ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania, powołując się na ten zapis umowy ubezpieczenia. Tym samym rekompensata szkody powinna w całości zostać pokryta przez Ubezpieczonego (sprawcę).
Procentowy udział własny w szkodzie
Ze względu na przejęcie przez Ubezpieczonego części odpowiedzialności za każdą szkodę (w zależności od wysokości % udziału własnego określonego w umowie ubezpieczenia) zawarcie takiej polisy będzie atrakcyjne finansowo również ze względu na obniżoną wysokość składki OC. Jednakże w przypadku wystąpienia zdarzenia szkodowego, sprawca musi liczyć się z faktem, iż pokryje z własnej kieszeni wskazany % z wypłaconego przez ubezpieczyciela odszkodowania. Jeśli więc Towarzystwo Ubezpieczeń wypłaci spore odszkodowanie, lub poszkodowany wynegocjuje korzystne warunki ugody to sprawca może zostać zobowiązany do spłaty nawet kilkutysięcznego odszkodowania. Może to być obciążające, szczególnie w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw lub osób fizycznych.
Procentowy udział własny bywa też stosowany w przypadku szkód kradzieżowych. Polisa na pojazdy lub wyposażenie domu/biura będzie przez to tańsza, ale nie uzyskamy pełnego pokrycia szkody, w przypadku dokonania kradzieży lub włamania.
Jak odzyskać kwotę franszyzy, gdy jestem poszkodowany?
Zawarta w polisie franszyza lub udział własny nie zwalniają sprawcy szkody z pokrycia szkody w całości. Zgodnie z zasadą pełnej rekompensaty, wszelkie ubytki w majątku osoby poszkodowanej powinny zostać pokryte a tym samym to właśnie na sprawcy (lub odpowiedzialnym za zdarzenie) będzie ciążył obowiązek uzupełnienia wypłaconego przez Ubezpieczyciela odszkodowania lub wypłata całości z własnej kieszeni.
Poszkodowany, który otrzyma decyzję wypłaty odszkodowania, pomniejszoną o franszyzę lub % udział własny w szkodzie, ma prawo wystąpienia do sprawcy o dopłatę. Należy więc zwrócić się z wnioskiem o pokrycie szkody w wysokości franszyzy bezpośrednio do sprawcy lub odpowiedzialnego za szkodę. Jeśli nie jesteśmy w stanie wykonać tego samodzielnie, warto skorzystać z usług i pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
Szkoda na pojeździe
Franszyzy bardzo często stosuje się w ubezpieczeniach AC. Jeśli więc masz samochód i chcesz zawrzeć polisę autocasco, to zapoznaj się z pułapkami, które mogą stosować ubezpieczyciele. Dowiedź się więcej o szkodach na pojeździe i przeczytaj nasze Vademecum.
Aktualizacja z 10.01.2020 r.