Tryb postępowania powypadkowego oraz sporządzania dokumentacji powypadkowej uzależniony jest od stosunku pracy, jaki łączy pracodawcę z osobą poszkodowaną. Jeśli jest to umowa o pracę – sporządzany jest protokół powypadkowy, jeśli zaś jest to umowa cywilnoprawna, procedura dotyczy sporządzenia karty wypadku.
Niezależnie jednak od sposobu świadczenia pracy przez poszkodowanego, należy wykonać czynności powypadkowe związane z zabezpieczeniem miejsca wypadku, udzieleniem poszkodowanemu pomocy medycznej oraz oględzinach miejsca wypadku. Należy również zebrać wszystkie dowody w sprawie wypadku, przesłuchać świadków czy wykonać specjalistyczne ekspertyzy maszynowe, czy materiałowe. Nawet jeśli poszkodowany nie jest zatrudniony, nie zwalnia to zleceniobiorcy z obowiązku wywiązania się procedury powypadkowej.
Kto sporządza kartę wypadku zleceniobiorcy?
Ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku oraz sporządzenia dokumentacji powypadkowej dla osób niebędących pracownikami, dokonuje podmiot, na rzecz którego wykonywana jest praca (na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub umowy o świadczenie usług), lub sam ZUS – w przypadku prowadzących pozarolniczą działalność oraz współpracujących przy prowadzeniu takiej działalności, nie później niż w terminie 14 dni od otrzymania zawiadomienia o wypadku.
Podmiot dokonuje niezbędnych działań mających na celu zabezpieczenie miejsca zdarzenia i ograniczenie zagrożenia dla innych pracowników lub zleceniodawców oraz ustalenia przyczyn i przebiegu wypadku przy pracy. Niezależnie od faktu, czy poszkodowany ma odprowadzane składki chorobowe, należy udzielić mu pomocy medycznej oraz sporządzić dokumentację powypadkową w postaci karty wypadku. Pracodawca lub zleceniobiorca ma obowiązek ustalić przyczyny i skutki wypadku oraz zastosować środki zapobiegawcze, by uniknąć podobnych zdarzeń w przyszłości.
Karta wypadku zostaje sporządzona w 3 egzemplarzach – dla poszkodowanego, zleceniobiorcy oraz ZUS i zawiera:
- dane identyfikacyjne płatnika składek – pracodawcy lub zleceniobiorcy: nazwa firmy lub imię i nazwisko, NIP, Regon, PESEL, adres siedziby
- dane identyfikacyjne poszkodowanego – imię, nazwisko, PESEL, tytuł ubezpieczenia wypadkowego zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
- informacje o wypadku – zawiera opis okoliczności, czasu, przyczyny i przebiegu wypadku oraz rodzaj urazu i jego konsekwencje, wskazuje również na świadków wypadku i osobę zgłaszającą. Potwierdza również kwalifikację prawną wypadku przy pracy oraz potwierdza, czy przyczyną wypadku było zachowanie poszkodowanego oraz czy znajdował się w stanie po spożyciu środków odurzających lub alkoholu.
- pozostałe informacje – to część końcowa zawierająca podpisy z datą sporządzenia i odbioru przez poszkodowanego oraz ewentualne trudności związane z czasem sporządzenia karty, jak również wykaz załączników (dokumenty medyczne, zeznania świadków, ekspertyzy specjalistyczne).
Jak zgłosić zastrzeżenia do karty wypadku?
Poszkodowany lub członek jego rodziny (w przypadku śmierci) ma prawo zgłosić uwagi i zastrzeżenia do zapisów karty wypadku, o czym powinien zostać pouczony. W przypadku złożenia podpisu oraz braku kwestionowania karty wypadku zostaje ona uznana za zapis przebiegu i przyczyn wypadku przy pracy i stanowi podstawę do ubiegania się o odszkodowanie.
Osoby zatrudnione na umowę zlecenie nie mają prawa do świadczeń chorobowych, jednakże nie wyłącza to możliwości uzyskania jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy. Tym samym po zakończeniu leczenia powypadkowego, kartę wypadku wraz z wnioskiem o wypłatę świadczenia należy złożyć w placówce miejscowej ZUS. Jeśli nie wykona tego pracodawca, lub zleceniobiorca, poszkodowany może sam, lub z pomocą profesjonalnego pełnomocnika, dokonać zgłoszenia roszczeń i uzyskać odszkodowanie.
Poszkodowany nieobjęty ubezpieczeniem wypadkowym
Szczegółowe zasady dotyczące opłacania przez pracodawcę lub zleceniobiorcę składek na ubezpieczenie społeczne regulują przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Istnieją jednak przypadki, w których obowiązek opłacenia składek nie powstaje. Np. w przypadku umowy zlecenie osoby posiadające status studenta i nieukończony 26 r.ż. nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu. Sam pracodawca lub zleceniobiorca również nie może dobrowolnie objąć takiego pracownika ubezpieczeniem wypadkowym.
W przypadku, gdy poszkodowany nie został objęty ubezpieczeniem wypadkowym, obowiązek sporządzania dokumentacji powypadkowej nie powstaje, gdyż zdarzenie nie wypełnia definicji wypadku przy pracy (nie nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego).