Wypadek w pracy lub w drodze do pracy jest zawsze zdarzeniem nagłym i niespodziewanym. Ulegając wypadkowi, często ciężkiemu, nie mamy możliwości powrotu do wykonywania swoich obowiązków zawodowych. W związku z tym nie mamy możliwości uzyskania ciągłości wynagrodzenia. Czy za każdy wypadek w pracy należy się odszkodowanie? Czy poszkodowanemu należą się również inne świadczenia z ubezpieczenia społecznego?
Wypadek przy pracy to każde nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, której następstwem jest uraz, uszczerbek na zdrowiu lub śmierć. Do wypadków przy pracy zalicza się urazy doznane w okresie ubezpieczenia społecznego (wypadkowego) podczas wykonywania świadczeń i czynności na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku pracy. Szczególne wytyczne w tym zakresie wskazuje art. 3 Ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Świadczenia powypadkowe z ZUS po wypadku przy pracy
Art. 6 Ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1773 z późn. zm.) szczegółowo reguluje rodzaje świadczeń przysługujących z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, warunki ich nabycia oraz zasady i tryb przyznawania.
Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują:
- Zasiłek chorobowy – przysługuje na czas przebywania na zwolnieniu lekarskim z powodu niezdolności do pracy po wypadku. Nie dłużej jednak niż 182 dni. W przypadku zwolnienia powypadkowego świadczenie wynosi 100% wynagrodzenia.
- Świadczenie rehabilitacyjne – jeśli został wyczerpany czas pobierania zasiłku chorobowego, ale nadal występuje niezdolność do pracy lub w trakcie oczekiwania na rentę z tytułu niezdolności do pracy. Przysługuje do czasu uzyskania zdolności do pracy, lecz nie dłużej niż 12 miesięcy.
- Zasiłek wyrównawczy – przysługuje pracownikowi ze zmniejszoną sprawnością do pracy, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek poddania się rehabilitacji zawodowej celem adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy.
- Jednorazowe odszkodowanie – jeśli na skutek wypadku przy pracy doszło do stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu a pracownik stał się trwale lub długotrwale niezdolny do pracy. Wypłacane jest po zakończeniu leczenia i stanowi 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy doznany % uszczerbku na zdrowiu.
- Renta z tytułu niezdolności do pracy – kiedy orzeczona przez ZUS niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
- Renta rodzinna i dodatek do renty rodzinnej (dla sieroty zupełnej) – powypadkowa renta rodzinna przysługuje, jeśli bliski zmarł na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. W przypadku sieroty zupełnej do renty rodzinnej należy się również dodatek.
- Dodatek pielęgnacyjny – należny osobie całkowicie niezdolnej do pracy lub całkowicie niezdolnej do samodzielnej egzystencji.
- Pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii, szczepień i zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne. Jeśli leczenie związane jest ze skutkami wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Kiedy powyższe świadczenia przysługują pracownikowi?
Powyższe świadczenia przysługują pracownikom, w czasie objęcia ich ubezpieczeniem wypadkowym, którzy na skutek wypadku przy pracy doznają uszczerbku na zdrowiu. Wyjątkiem jest sytuacja, w której do wypadku doszło umyślnie, na skutek rażącego niedbalstwa lub w przypadku znacznego przyczynienia się do spowodowania wypadku. Może to być nietrzeźwość, wpływ środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Świadczenia przysługują również w przypadku, gdy do wypadku doszło w drodze do i z pracy. Wyjątkiem jest jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy.
Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy
Oprócz świadczeń doraźnych, wypłacanych w okresie niezdolności do pracy lub stałej renty związanej z niezdolnością do pracy, każdemu pracownikowi, który doznał w wypadku przy pracy uszczerbku na zdrowiu należy się jednorazowe odszkodowanie z ZUS. Odszkodowanie jest wypłacane na podstawie wniosku pracownika lub pracodawcy po zakończeniu procesu leczenia.
Celem wypłaty odszkodowania przez ZUS należy zgromadzić dokumenty:
- Protokół powypadkowy, kartę wypadku, zeznania świadków wypadku – zatwierdzony przez pracodawcę dokument wskazujący na przyczyny i przebieg wypadku przy pracy.
- Dokumentację medyczną z całego procesu leczenia, wszystkie wyniki badań i konsultacji lekarskich.
- Uzyskać zaświadczenie o stanie zdrowia (druk OL-9), nie starze niż 1 miesiąc.
Na podstawie pisemnego wniosku o wypłatę jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy (złożenie go jest obowiązkiem pracodawcy, lecz może to zrobić sam pracownik lub jego pełnomocnik) ZUS przeprowadza postępowanie odszkodowawcze, organizuje komisję lekarską z udziałem lekarza orzecznika oraz poszkodowanego i na podstawie orzeczenia lekarskiego wypłaca świadczenie. Wysokość jest zmienna i wynosi 20% średniego wynagrodzenia.
Sprawdź: ocenia uszczerbek na zdrowiu poszkodowanego pracownika.
Pamiętaj również: Odwolanie od decyzji zus w sprawie jednorazowego odszkodowania
Wina pracodawcy
Jeśli wypadek przy pracy nastąpił z winy pracodawcy lub na skutek jego zaniedbania możliwe jest dochodzenie uzupełniającego odszkodowania z OC pracodawcy. W takim wypadku odszkodowanie jest pomniejszane o przyznane już świadczenie z ZUS.
Renta ZUS z tytułu niezdolności do pracy
W przypadku, gdy przez orzecznika ZUS zostanie orzeczona stała lub częściowa niezdolność do pracy na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej możliwe jest uzyskanie renty z tytułu niezdolności do pracy.
Do jej uzyskania konieczne są takie same dokumenty, jak do roszczeń o jednorazowe odszkodowanie. Dodatkowo należy złożyć wniosek o rentę na druku ERN, wywiad zawodowy, potwierdzenie okresów składkowych oraz udokumentować wysokość uzyskiwanych dochodów. Dokumenty należy złożyć w ZUS najpóźniej na 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłku chorobowego czy świadczenia rehabilitacyjnego.
Renta rodzinna za śmiertelny wypadek przy pracy
W przypadku, gdy wypadek przy pracy był śmiertelny, dla osób najbliższych zmarłego przewidziana jest wypłata świadczeń w postaci renty rodzinnej. Wysokość renty zależna jest od wysokości uzyskiwanych przez zmarłego dochodów oraz ilości osób uprawnionych do świadczenia rentowego. Jeśli za wypadek śmiertelny odpowiada pracodawca, z polisy jego OC istnieje możliwość uzyskania dodatkowych świadczeń wyrównawczych (rent), ponad to, co wypłaca ZUS.
Zapoznaj się również z naszym Vademecum po wypadku przy pracy. Dowieź się więcej o uzyskaniu odszkodowania z ZUS.