Ubezpieczeniem obowiązkowym jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, zwane dalej ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Co istotne, przepisy dotyczące obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych stosuje się także do posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, przed jego rejestracją, jak również do posiadacza lub kierującego pojazdem zarejestrowanym za granicą, niedopuszczonym do ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz do posiadacza lub kierującego pojazdem historycznym, od chwili wprowadzenia tych pojazdów do ruchu.
Jakie mogą być zatem następstwa niedopełnienia obowiązku ubezpieczenia?
W pierwszej kolejności są to skutki w sferze administracyjnoprawnej. Spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego podlega kontroli. Do jej przeprowadzania są obowiązane m.in.: Policja, Straż Graniczna, organy celne, organy właściwe w sprawach rejestracji pojazdów i Inspekcja Transportu Drogowego, zaś uprawnione: Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny i inne organy uprawnione do kontroli ruchu drogowego. Spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego ustala się na podstawie polisy lub innego dokumentu ubezpieczenia, potwierdzającego zawarcie umowy tego ubezpieczenia, wystawionego przez zakład ubezpieczeń. Jeżeli kontrolowany nie okaże dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego lub dowodu opłacenia składki za to ubezpieczenie, organ kontrolujący zawiadamia o tym Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Funduszu nie informuje się, jeżeli organ przeprowadzający kontrolę uzyskał informację z centralnej ewidencji pojazdów, potwierdzającą zawarcie umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. A 32) Art. 87 ust. 1a dodany przez art. 2 ustawy z dnia 5 marca 2009 r. (Dz.U.09.91.739) zmieniającej nin. ustawę z dniem 30 czerwca 2009 r.
Opłata za niedopełnienie obowiązku posiadania ważnego ubezpieczenia OC
Osoba, która nie spełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego jest obowiązana wnieść opłatę, której wysokość stanowi równowartość w złotych – przy ubezpieczeniu OC posiadaczy samochodów osobowych – 500 euro, zaś samochodów ciężarowych i autobusów – 800 euro. Wysokość opłaty jest także uzależniona od okresu pozostawania posiadacza bez ochrony ubezpieczeniowej w każdym roku kalendarzowym i wynosi 20% opłaty w przypadku gdy okres ten nie przekracza 3 dni, 50% opłaty w przypadku gdy okres ten nie przekracza 14 dni, wreszcie 100% opłaty w przypadku gdy okres ten przekracza 14 dni. Jeżeli opłata nie zostanie dobrowolnie zapłacona, podlega on egzekucji. Do egzekucji opłaty stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przy czym tytuł wykonawczy (dokument uprawniający do egzekucji) wystawia Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.
Odpowiedzialność kierowcy za brak ubezpieczenia OC
Brak obowiązkowego ubezpieczenia OC objawia się niewątpliwie brakiem polisy lub dowodu uiszczenia składki. Może to skutkować odpowiedzialnością za wykroczenie. Kto bowiem prowadzi na drodze publicznej pojazd, nie mając przy sobie wymaganych dokumentów, podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany. Strona przedmiotowa czynu polega w tym przypadku na prowadzeniu pojazdu, pomimo że kierujący nie posiada przy sobie wymaganych dokumentów, do których zalicza się właśnie dokument stwierdzający zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzający opłacenie składki tego ubezpieczenia.
Jakie natomiast brak ubezpieczenia OC może powodować w sferze cywilnoprawnej? Co prawda przyjmuje się, że skutkiem spowodowania wypadku albo kolizji drogowej, w braku obowiązkowego ubezpieczenia OC, będzie konieczność poniesienia kosztów naprawienia szkody „z kieszeni” sprawcy, to jednak redakcja przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych pozwala na przyjęcie odmiennego poglądu. Niewątpliwie roszczenie odszkodowawcze zostanie najpierw zaspokojone na rzecz poszkodowanego przez Fundusz. Jednakże analiza przepisu regulującego regres Funduszu względem sprawcy (zwrot spełnionego świadczenia), pozwala na stwierdzenie, że regres nie dotyczy sytuacji roszczeń co do szkody w mieniu i na osobie, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Wydaje się, że choć wskazane wątpliwości mogą być skutkiem błędu legislacyjnego, to jednak niewątpliwie Fundusz będzie wobec sprawcy szkody prowadził postępowanie regresowe, którego celem jest zwrot wypłaconych poszkodowanemu świadczeń.
Odszkodowanie po wypadku komunikacyjnym
Na Polskich i zagranicznych drogach z roku na rok jeździ coraz więcej samochodów, nie ma więc nic dziwnego w tym, że coraz częściej dochodzi do wypadków komunikacyjnych. Niektóre sytuacje są jasne i klarowne, a niektóre skomplikowane i poszkodowany nie wie, jakie w danej sytuacji przysługują mu prawa. Więcej na ten temat można przeczytać w Vademecum poszkodowanego po wypadku komunikacyjnym.
Aktualizacja z 02.09.2019 r.