Mimo obowiązujących procedur związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, zapewnieniem prawidłowych warunków i narzędzi do wykonywanej pracy, przeszkoleniem pracowników – nadal zdarzają się wypadki przy pracy. Nie zawsze przyczyną zdarzenia jest zachowanie samego pracownika: pośpiech, czy brak komunikacji i współpracy z współpracownikami. Bywają także przypadki, w których winę za zdarzenie ponosi pracodawca lub inny pracownik
Jak należy się zachować, jeśli nam lub współpracownikowi zdarzy się wypadek przy pracy? Jakie procedury i terminy należy zachować? Warto znać obowiązki pracodawcy w tym względzie oraz zdawać sobie sprawę z przysługującego nam prawa do odszkodowania.
Wypadek przy pracy to każde nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które spowodowało uraz lub śmierć i nastąpiło w związku z wykonywaną pracą. Zarówno podczas wykonywania czynności i poleceń przełożonych jak i w związku z wykonywaniem czynności na rzecz pracodawcy bez polecenia. To także zdarzenia mające miejsce podczas podróży i wyjazdów służbowych ( np. szkoleń).
Pierwsza pomoc po wypadku przy pracy i zabezpieczenie miejsca pracy
Jak zachować się, gdy jesteśmy świadkiem wypadku przy pracy? Przede wszystkim postarajmy się nie wpadać w panikę i udzielić pierwszej pomocy. Trzeba zabezpieczyć zarówno osobę poszkodowaną, jak i miejsce pracy, w taki sposób aby nie powiększać rozmiarów szkody. Jeśli wypadek zdarzył się przy urządzeniu lub maszynie – należy odłączyć je od zasilania i zabezpieczyć, aby uchronić inne osoby przed wypadkiem.
Każdy pracownik będący świadkiem wypadku m obowiązek udzielić pierwszej pomocy i zawiadomić Inspektora BHP. Jeśli nie osobiście, to przez przełożonego. Pracodawca zaś ma za zadanie zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób pozwalający odtworzyć jego okoliczności i przebieg oraz nie dopuszczać do miejsca wypadku osób niepowołanych.
Pracownik który uległ wypadkowi zgłasza się do placówki medycznej celem udzielenia pomocy medycznej, jeśli to konieczne zostaje hospitalizowany. Obowiązkiem pracownika po konsultacji medycznej jest dostarczenie inspektorowi BHP oryginałów dokumentacji medycznej z leczenia powypadkowego.
Zawiadomienie o wypadku przy pracy
Jeśli stan zdrowia Poszkodowanego w wypadku na to pozwala, powinien on powiadomić o wypadku swojego bezpośredniego przełożonego jeszcze w dniu wypadku. Jeśli nie ma takiej możliwości, powinni to uczynić świadkowie wypadku. O ile to możliwe zawiadomienie o wypadku powinno mieć formę pisemną.
W przypadku, gdy skutki wypadku ujawniły się w terminie późniejszym – pracownik ma obowiązek niezwłocznie po ich ujawnieniu zawiadomić przełożonego. Jeśli doszło do ciężkiego lub zbiorowego wypadku przy pracy, albo pracownik poniósł śmierć obowiązkiem pracodawcy jest zawiadomienie okręgowego inspektora pracy oraz prokuratora.
Jak powołać zespół powypadkowy?
Pracodawca niezwłocznie po uzyskaniu powiadomienia o wystąpieniu wypadku przy pracy ma obowiązek powołania zespołu powypadkowego. W jego skład wchodzą: pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy. Jeśli zakład pracy jest niewielki, w skład zespołu powypadkowego może wchodzić pracodawca i specjalista BHP spoza zakładu pracy.
Zadaniem zespołu powypadkowego jest:
- ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku;
- dokonanie oględzin miejsca zdarzenia, ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń;
- zbadanie warunków wykonywania pracy;
- przesłuchanie Poszkodowanego i świadków wypadku;
- zebranie dowodów dotyczących wypadku przy pracy. W tym także akt z prowadzonego postępowania karnego wobec sprawcy wypadku.
- sporządzenie protokołu powypadkowego lub karty wypadku.
Jak sporządzić protokół powypadkowy?
Powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy powinien w przeciągu 14 dni od zaistnienia wypadku sporządzić protokół powypadkowy. Jeśli ustalenie okoliczności wypadku trwa dłużej – taka informacja i przyczyny wydłużenia -powinny zostać podane w protokole.
„Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku” sporządza się wg wzoru przedstawionego w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 227, poz. 2298).
Protokół powinien zostać sporządzony i zatwierdzony w niezbędnej liczbie egzemplarzy. Do protokołu powinny zostać załączone:
- wyjaśnienia poszkodowanego i świadków – protokoły z przesłuchań poszkodowanego pracownika oraz wszystkich świadków zdarzenia;
- zebrane w trakcie postępowania wyjaśniającego materiały i dowody w sprawie. Dokumentacja fotograficzna, szkic miejsca zdarzenia, opinie specjalistów, opinie medyczne, dokumentacja techniczna maszyn i urządzeń i inne.
Zatwierdzony protokół jest dostarczany Poszkodowanemu oraz właściwemu inspektorowi pracy. Poszkodowany podpisem potwierdza otrzymanie protokołu oraz złożone w nim wyjaśnienia. Jeśli się z nim nie zgadza ma możliwość złożenia zastrzeżeń i uwag– na piśmie. Pracodawca zatwierdza protokół lub przekazuje do ponownego rozpatrzenia przez zespół powypadkowy w terminie 5 dni.
Czym jest karta wypadku?
Pracodawca lub podmiot zatrudniający ma obowiązek sporządzić kartę wypadku w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub umowy o świadczenie usług. Jeśli więc w okresie ubezpieczenia wypadkowego pracownik uległ wypadkowi przy pracy przysługuje mu prawo dochodzenia jednorazowego odszkodowania z ZUS za wypadek przy pracy. Choć nie ma wtedy prawa do świadczeń chorobowych.
Kartę wypadku sporządza się w trzech egzemplarzach. Jedna dla poszkodowanego, podmiotu ustalającego okoliczności wypadku i do jednostki organizacyjnej ZUS. Podobnie, jak w przypadku protokołu powypadkowego poszkodowany lub jego rodzina, mają możliwość złożenia zastrzeżeń, jeśli nie zgadzają się z ustaleniami zawartymi w karcie wypadku.
Wnioski profilaktyczne po wypadku
Zespół powypadkowy oraz pracodawca na podstawie zebranego materiału powinni określić środki profilaktyczne i wnioski związane z oceną ryzyka zawodowego na danym stanowisku pracy. Jeśli to konieczne pracodawca powinien pouczyć pracowników o środkach zapobiegawczych wypadkom przy pracy, przeprowadzić ponowne przeszkolenie BHP lub dokonać stosownych zmian w organizacji pracy. Celem jest ograniczenie wystąpienia wypadków w przyszłości.
Karta statystyczna wypadku
W terminie 14 dni po zatwierdzeniu protokołu powypadkowego lub karty wypadku Inspektor BHP w firmie wypełnia kartę statystyczną wypadku wg wzoru przedstawionego w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 14, poz. 80).
Kartę przekazuje się mailowo na portal sprawozdawczy Głównego Urzędu Statystycznego, zaś oryginał do Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy.
Zgłoszenie szkody do ZUS o jednorazowe odszkodowanie po wypadku?
Pracodawca ma obowiązek przekazać protokół powypadkowy lub kartę wypadku do jednostki terenowej ZUS z wnioskiem o wypłatę jednorazowego odszkodowania za wypadek przy pracy dla pracownika. Wniosek taki składa się po zakończeniu leczenia przez poszkodowanego oraz uzyskaniu od lekarza prowadzącego druku OL-9 o aktualnym stanie zdrowia. Druk ten powinien być przekazany w terminie 30 dni od jego sporządzenia, gdyż traci swoją ważność.
Do wniosku o wypłatę odszkodowania należy załączyć pełną dokumentację medyczną z prowadzonego leczenia powypadkowego. Pracownik stawia się na naocznej komisji lekarskiej ZUS, która orzeka o stopniu uszczerbku na zdrowiu. Zgodnie z przyjętą stawką ( na rok 2019 to 917 zł za każdy procent) ZUS wypłaca odszkodowanie pracownikowi.
W przypadku kwalifikacji wypadku jako wypadku w drodze do lub z pracy – jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje.
Dochodzenie odszkodowania z OC pracodawcy
W przypadku, gdy wypadek zaistniał z winy pracodawcy Poszkodowany może ubiegać się o odszkodowanie z polisy OC pracodawcy. Jest to roszczenie uzupełniające wypłatę odszkodowania z ZUS. Dochodzenie takiego roszczenia jest więc możliwe po uzyskaniu wypłaty jednorazowego odszkodowania przyznanego przez ZUS i już po zakończeniu leczenia powypadkowego.
Brak świadczeń za wypadek przy pracy
Należy pamiętać, iż świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują pracownikowi, jeśli wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przez pracownika przepisów ochrony życia lub zdrowia umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa. Świadczenia nie przysługują również pracownikowi, który będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
Podstawy prawne
- Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1242),
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 1618).
Walczysz o odszkodowanie? Pobierz wzorce dokumentów:
Aktualizacja 22.10.2019