Rzecznik finansowy (RF) oraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) od dawna podkreślali, że konsument, który spłacił wcześniej kredyt konsumencki, ma prawo do proporcjonalnego zwroty wszelkich opłat poniesionych z tego tytułu. 11 września 2019 zabrał w tym temacie głos Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).
„(…) skuteczność prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu byłaby osłabiona, gdyby obniżenie kredytu mogło ograniczyć się do uwzględnienia jedynie kosztów przedstawionych przez kredytodawcę jako zależne od okresu obowiązywania umowy, ponieważ (…) wysokość i podział kosztów są określane jednostronnie przez bank, a rozliczenie kosztów może obejmować pewną marżę zysku.”
Podsumowując Trybunał orzekł, że banki muszą dokonać redukcji wszystkich kosztów kredytu, jeśli klient/konsument spłacił go przed terminem zawartym w umowie.
Jakie są koszty kredytu?
- opłaty, w tym koszty przygotowawcze, rejestracyjne, administracyjne i weryfikacyjne
- prowizje,
- ubezpieczenie.
Dlaczego TSUE podjęło głos w sprawie?
Sprawa do TSUE trafiła przez Sąd Rejonowy Lublin-Wschód z siedzibą w Świdniku, który to zadał pytania prejudycjalne. Było to podyktowane rozbieżnościami między orzeczeniami sądów w sprawach o zwrot części prowizji a wykładnią proponowaną przez Rzecznika Finansowego oraz UOKiK.
Sąd chciał wiedzieć, w jaki sposób należy interpretować dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie umów o kredyt konsumencki.
Polski Sąd chciał wiedzieć, czy konsument, w przypadku dokonania wcześniejszej spłaty kredytu, ma prawo do obniżenia całkowitego jego kosztu, w tym również o koszty, na których wysokość nie ma wpływu długość trwania umowy kredytowej.
Podstawa prawna roszczeń o zwrot kredytu?
Art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim mówi, że jeśli kredyt zostanie spłacony w części lub całości, niż przewiduje umowa, to redukcji ulegają te koszty kredytu, które są związane z okresem, o który został właśnie skrócony czas trwania umowy. Czyli konsumentowi należy się zwrot okołokredytowych opłat, m.in. kosztów takich jak ubezpieczenie czy prowizji za udzielenie kredytu.
Art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48 mówi, że „prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta”
Wyrok TSUE oraz opinia FR i UOKiK w praktyce
Przykład:
Kredytobiorca zaciąga kredyt gotówkowy na 80 000 zł na 2 lata. Oprocentowanie kredytu ma wynieść 11%, a oprócz tego konsument musi zapłacić na początku 10-procentową prowizję (8000 zł) i składkę ubezpieczeniową, która będzie doliczana do każdej raty kredytu. Jeżeli klient banku spłaci kredyt po roku, nie powinien zapłacić odsetek i składki ubezpieczeniowej za 12 kolejnych miesięcy/rat, jak również kredytobiorca powinien otrzymać z powrotem także 4000 zł pobranej prowizji (proporcjonalnie połowę, proporcjonalnie do okresu, w którym nie spłaca już kredytu).
Przedawnienie roszczeń o zwrot prowizji z kredytu
Przedawnienie w sprawach o zwrot opłat kredytów wynosi 10 lat, licząc od daty spłaty kredytu.