Wypadek przy pracy na pierwszy rzut oka kojarzy się pracownikowi z wieloma procedurami i formalności. Poszkodowany pracownik, jeżeli nie miał do czynienia z tematem zawsze zadaje sobie pytanie, czy może liczyć na jakieś odszkodowanie. Zastanawia się też, czy umowa na podstawie której był zatrudniony ma wpływ na rodzaj i wysokość otrzymywanych świadczeń.
Podstawa prawna wypadku przy pracy
Art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych mówi, że wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło:
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy;
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia.
Forma zatrudniania
Przedsiębiorca zatrudnia pracowników na podstawie różnych formy zatrudnienia, w zależności od charakteru pracy. Formy zatrudnienia różnią się kosztami zatrudnienia, specyfikacją prowadzonej działalności i jej charakterem.
Stosunek pracy, czyli umowa o pracę – regulacje prawne ujęte są w Kodeksie pracy (akt normatywny, regulujący prawa i obowiązki stron stosunku pracy, czyli pracownika i pracodawcy. Pracodawca zatrudnia pracownika na podstawie umowy o pracę która gwarantuje:
- prawo do płatnego urlopu,
- prawo do wynagrodzenia chorobowego w czasie choroby;
- minimalne wynagrodzenie,
- uregulowany czas pracy,
- określony sposób zatrudniania i zwalniania pracowników,
- pracodawca ponosi również koszt opłacenia częściowych składek na ubezpieczenia społeczne.
Umowy cywilnoprawne – regulowane one są przez Kodeks cywilny. Charakteryzują je duża swoboda wykonawcy w wyborze sposobu wykonania pracy a wykonawca jest niezależny od zleceniodawcy. Dla przedsiębiorcy/zleceniodawcy taka umowa wiąże się z niższymi kosztami jak również możliwością szybkiego rozwiązania umowy z pracownikiem.
Wśród umów cywilnoprawnych wyróżniamy (stosowane przepisy):
- umowa zlecenie (art. 734-751 kc),
- agencyjna (art. 758-764 kc),
- umowa o dzieło (art. 627-646 kc),
- kontrakt menedżerski (art. 734-751 kc).
Pozostałe formy zatrudnienia to umowa:
- agencyjna, kontrakt menedżerski jako inne formy umowy cywilnoprawnej;
- wolontariatu;
- stażu i praktyki;
- poszukiwania pracy.
Obowiązki pracodawcy po wypadku przy pracy w zależności od formy zatrudnienia
Każdy pracodawca bezpośrednio po zdarzeniu ma obowiązek udzielić poszkodowanemu pracownikowi pierwszej pomocy medycznej oraz powołać komisję powypadkową. Komisja ma za zadanie wyjaśnić okoliczności zdarzenia oraz wskazać winnego lub winnych jego zaistnienia. 14 dni po zgłoszeniu zdarzenia pracodawcy, pracownik powinien otrzymać Kartę wypadku lub Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy potocznie nazywany protokołem BHP lub protokołem powypadkowym.
Kiedy Karta wypadku a kiedy Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy
Pracodawca, którego pracownik doznał obrażeń w wyniku wypadku przy pracy powinien dostosować tryb postępowania powypadkowego do okoliczności zdarzenia i przygotować:
- Kartę wypadku jak poszkodowany był zatrudniony na podstawie umowy cywilnoprawnej;
- Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy w przypadku zatrudnienia pracownika w ramach stosunku pracy.
Kiedy jednorazowe odszkodowanie z ZUS
Przepisy nie rozróżniają świadczeń powypadkowych dla ubezpieczonych bez względu na formę zatrudnienia. Protokół powypadkowy czy też karta wypadku wraz z drukiem OL-09 (czy N-9) jest podstawowym dokumentem podczas składania wniosku o jednorazowe odszkodowanie.
Wysokość jednorazowego odszkodowania ustalana jest (kwotowo) za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Wysokość jednorazowego odszkodowania z ZUS
Świadczenie jakim jest jednorazowe odszkodowanie z ZUS przysługuje w wysokości 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku. Co roku w raz ze wzrostem przeciętnego wynagrodzenia zmieniają się stawki, nowe kwoty obwiązują od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku.
Od 01.04.2019 r. kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej wyglądają następująco: 917 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
917 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych;
16 048 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego;
16 048 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty;
82 531 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
41 265 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko;
82 531 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 16 048 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci;
82 531 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnionych jest równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 16 048 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko;
16 048 zł, gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty; każdemu z nich przysługuje ta kwota, niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom;
41 265 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 16 048 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego.
Więcej o odszkodowaniach po wypadku przy pracy
Więcej o wypadkach przy pracy przeczytasz w Vademecum poszkodowanego po wypadku przy pracy – jednorazowe odszkodowanie z ZUS