W przypadku ubezpieczeń dobrowolnych, w tym ubezpieczenia majątku od szkód lub zdarzeń losowych, likwidacja szkody zależy od:
- warunków ubezpieczenia;
- ryzyk, od których mienie zostało ubezpieczone;
- sumy ubezpieczenia.
Przy szacowaniu szkód oraz wysokości należnego odszkodowania nadrzędną rolę pełnią zapisy Ogólnych Warunków Ubezpieczenia. Wskazują one zakres ubezpieczenia, sposób wyliczenia odszkodowania oraz uwzględniają wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela. Dlatego tak ważnym jest zapoznanie się z OWU, zanim zawrzemy polisę ubezpieczeniową. Przed zawarciem każdej umowy poproś najpierw o ten dokument do wglądu.
Przy szkodach majątkowych – uszkodzeniu domu, mieszkania, ogrodzenia oraz innych ruchomości (jeśli o taki zakres rozszerzono polisę) wyliczenie należnego odszkodowania opiera się na kosztorysie kosztów naprawy lub remontu. Rzeczoznawca terenowy Towarzystwa Ubezpieczeń przeprowadza oględziny miejsca zdarzenia. Sprawdza uszkodzone mienie i sporządza dokumentację zdjęciową oraz spisuje protokół strat.
Jeżeli zniszczone zostały również twoje rzeczy, sprawdź jak uzyskać za nie odszkodowanie. Przeczytaj artykuł Zniszczone rzeczy – jak skutecznie zgłosić szkodę.
Ustalenie wysokości odszkodowania jest uzależnione od wariantu ubezpieczenia. Może się odbywać w wartości rzeczywistej czyli z amortyzacją lub wartości odtworzeniowej czyli nowej.
Wartość rzeczywista
Przy wartości rzeczywistej koszty przywrócenia mienia do stanu sprzed zdarzenia szacowane są na podstawie kosztorysu z uwzględnieniem stopnia zużycia lub wieku nieruchomości. Jeśli np. koszt remontu wyniesie 10 000 zł, ale nieruchomość ma więcej niż kilkanaście lat, ubezpieczyciel uwzględni stopień jej zużycia. O taką wartość pomniejszy koszty związane z remontem.
Stopień zużycia czyli amortyzacja jest zazwyczaj uwzględniona w tabelach, według których za dany wiek przedmiotu ubezpieczenia przypisuje się procentowy stopień zużycia. Takie wytyczne powinny zostać uwzględnione w warunkach ubezpieczenia. Jeśli OWU nie zawiera informacji dotyczącej wytycznych zgodnych z wiekiem lub zużyciem nieruchomości – mamy prawo żądać od Ubezpieczyciela wskazania, na jakiej podstawie przyjął wskazaną wartość. Można też odwołać się od zawyżonej albo niezasadnej amortyzacji. Sposób oszacowania stopnia zużycia powinien być określony w OWU. Jeżeli tak nie będzie, to decyzja ubezpieczyciela niemająca podstawy w umowie, jest bezprawna i nie będzie wiązała ubezpieczającego.
Wartość rzeczywista = koszt remontu/naprawy – zużycie (amortyzacja)
Przy ocenie kosztorysu kosztów naprawy czy remontu należy zwrócić uwagę, czy zużycie dotyczy jedynie kosztów materiałów budowlanych, czy obejmuje także koszty robocizny oraz prac dodatkowych (koszty sprzątania, zabezpieczenia terenu, odtworzenia roślinności itp.).
W przypadku, gdy nie jesteśmy pewni, czy przyznane odszkodowanie zostało właściwie oszacowane – warto poradzić się rzeczoznawcy budowlanego lub profesjonalnego pełnomocnika.
Wartość odtworzeniowa
W przypadku wariantu ubezpieczenia, który przewiduje wartość odtworzeniową, ubezpieczenie może być nieco droższe. Warto jednak zainwestować w taką polisę. Gwarantuje nam ona, że zostanie zwrócony realny koszt naprawy mienia. Pozwoli to na przywrócenie do stanu sprzed zdarzenia z uwzględnieniem aktualnych cen materiałów i robocizny (bez potrąceń). Wartość odtworzeniowa pozwoli na doprowadzenie rzeczy uszkodzonej do „nowości”, czyli bez uwzględnienia zużycia bądź amortyzacji ze względu na jej wiek.
Wartość odtworzeniowa = koszt materiałów + koszt robocizny + koszt prac dodatkowych (rzeczywisty, realny koszt remontu lub naprawy bez potrąceń amortyzacyjnych)
W przypadku rozliczenia kosztorysowego należy zwrócić szczególną uwagę na sposób zastosowanych wyliczeń. Chodzi tutaj o ceny części lub materiałów budowlanych oraz uwzględnienie wszelkich pozostałych kosztów remontu czy naprawy. Ceny części mogą być uzależnione od miejsca zamieszkania. Nie zawsze w kosztorysach ubezpieczycieli są uwzględniane koszty zabezpieczenia mienia takie jak deski, plandeka, ogrodzenie. Ubezpieczyciel często też nie bierze pod uwagę kosztu prac porządkowych, czy np. ogrodniczych, jeśli również ogród uległ dewastacji. Jeśli jakiś aspekt naprawy czy remontu nie zostanie wzięty pod uwagę – mamy prawo skierować reklamację do Ubezpieczyciela. W takich przypadkach warto przedstawić kosztorys wstępny firmy budowlanej, remontowej czy kosztorysy ofertowe z uwzględnieniem wyceny koniecznych prac.
Ubezpieczyciel nie wziął pod uwagę Twojego odwołania i bezpodstawnie zaniżył odszkodowanie? Możesz złożyć skargę do Rzecznika Finansowego.
Kosztorys remontowy i potrącenia
Przy wycenie szkód majątkowych rzeczoznawcy budowlani lub majątkowi korzystają z programów eksperckich „Sekocenbud” (SekoPrix) lub „Norma”. Każdy z programów nieco inaczej wycenia szkody oraz bazuje na innych potrąceniach.
Przede wszystkim analizując kosztorys ubezpieczyciela zwróć uwagę na to:
- czy ubezpieczyciel uwzględnił pełen zakres szkód i uszkodzeń;
- jaką ubezpieczyciel przyjął stawkę za roboczogodzinę prac remontowych czy naprawczych;
- jakie przyjęli ceny materiałów budowlanych i sprzętu;
- zastosowane potrącenia (amortyzacja, współczynnik regionalny lub gospodarczy);
- stawka VAT – niektóre materiały są opodatkowane 8% VAT-em, nie zaś 23%.
Potrącenia kosztorysowe takie jak: amortyzacja (zużycie nie tylko w zakresie materiałów, ale i maszyn i urządzeń), współczynnik regionalny (czyli dostosowanie do średniego poziomu cen za materiały i usługi budowlane w danym województwie) lub współczynnik gospodarczy (dla szkód likwidowanych metodą gospodarczą) – nie zawsze są zgodne z warunkami ubezpieczenia i bywają zawyżane. Równocześnie stosuje się także narzuty w postaci kosztów zakupu, kosztów pośrednich, kosztów zysku czy VAT-u uzależnionych od cen materiałów, sprzętu i robocizny na danym rejonie. Inaczej będzie więc wyglądało rozliczenie szkody w dużym mieście, inaczej na wsi lub małej miejscowości.
W przypadku szkód majątkowych również możemy mieć do czynienia ze szkodą całkowitą. Występuje ona wtedy, gdy koszt naprawy czy remontu przewyższy wartość rzeczy nowej. W takim wypadku Towarzystwo Ubezpieczeń wyliczy wartość przedmiotu, lecz pomniejszy ją o wartość pozostałości. Są to materiały czy tworzywa do odzyskania np. złom. Gdy szkoda rozliczana jest w wariancie odtworzeniowym – ubezpieczyciel powinien pokryć koszty zakupu nowego przedmiotu, wg cen na dzień zaistnienia szkody.
Więcej o likwidacji szkody majątkowej
Temat szkód majątkowych jest rozległy. Do uszkodzenia domu, mieszkania czy budynku gospodarczego może dojść wielu przypadkach. Bardzo często mamy do czynienia z pożarami, gradem, uderzeniem pioruna. Dodatkowo często zdarza się że szkodę spowoduje inna osoba prowadząc samochód. Poszkodowany może uzyskać odszkodowanie z polisy NW albo z polisy OC sprawcy. Zobacz jak zgłosić szkodę i ile czasu trwa likwidacja. Sprawdź jakie dokumenty musisz przygotować. Przeczytaj więcej o Likwidacji szkody majątkowej dotyczącej nieruchomości.
Aktualizacja z 12.09.2019 r.